پرسش‌نامهٔ ارزشهای فردی شوارتز (PVQ)
دسته‌بندی: blog
ارزش‌ها، معیارهایی هستند که مشخص می‌کنند چه چیزی در زندگی شما نقشی محوری و مهمی دارد و چه چیزی خیر. ارزشهای شما، باورها، افکار، هیجانات، رفتارها، ویژگی‌ها و هنجارهایتان را هدایت می‌کنند. اگر تصمیمات شما در راستای محقق شدن ارزش‌هایتان باشد، رضایت و آرامش خاطر شما بیشتر از زمانی است که برخلاف ارزشهای خود عمل می‌کنید.
بنابراین در راستای حرکت کردن به سمت تصمیماتی که براساس ارزشهای شما باشند، در ابتدا بهتر است ارزش‌هایتان را شناسایی کنید. در مقاله‌ای جامع دربارهٔ ارزش‌ها، به چند راهکار کلی برای تشخیص آنها پرداخته‌ایم. اما اگر همچنان موفق به شناخت ارزشهای خود نشده‌اید یا می‌خواهید از راهکاری مطمئن‌تر برای شناسایی آنها استفاده کنید، پرسش‌نامهٔ ارزشهای فردی شوارتز می‌تواند به شما کمک کند.
شالوم شوارتز (Shalom Schwartz) و همکارانش در سال ۲۰۰۱ پرسش‌نامهٔ ارزشهای فردی شوارتز، Portrait of Values Questionnaire یا به اختصار PVQ را منتشر کردند. شوارتز و همکاران او بر این باور بودند که در تمام جهان و در هر فرهنگ و زمینه‌ای، ده ارزش اساسی وجود دارد که برای افراد اهمیت داشته و سایر ارزش‌ها، از این ده‌گانهٔ اساسی ریشه می‌گیرند:
ده ارزش اساسی از دیدگاه شوارتز
۱. خودرهبری (Self-Direction): استقلال در فکر و عمل. آزادی برای خلق، انتخاب و کاوش کردن.
۲. هیجان‌خواهی (Stimulation): به هیجان داشتن، تجربهٔ چیزهای تازه و جدید و چالش در زندگی توجه دارد. این گروه ارزش، ارتباط تنگاتنگی با عامل برون‌گرایی در مدل پنج‌عاملی شخصیت دارد.
۳. لذت‌جویی (Hedonism): شامل تجربهٔ احساس رضایت، سرخوشی و لذت است.
۴. موفقیت (Achievement): کسب موفقیت‌های فردی براساس استانداردهای جامعه در رقابت‌ها در این گروه مهم است.
۵. قدرت (Power): اعتبار و جایگاه اجتماعی و داشتن کنترل و تسلط بر دیگران یا بر منابع را شامل می‌شود.
* نکته: ارزشهای گروه قدرت و موفقیت، هر دو بر اعتبار اجتماعی فرد متمرکز هستند، با این تفاوت که ارزشهای دستهٔ موفقیت، بیشتر بر اثبات کردن عملکرد موفق در تعاملات فرد تاکید دارند، درحالی‌که ارزشهای گروه قدرت، بیشتر به کسب یا حفظ موقعیت مسلط در یک جامعهٔ کلی‌تر توجه می‌کنند.
۶. امنیت (Security): به امنیت، هماهنگی و توازن و ثبات در جامعه، روابط بینِ‌فردی و در درون خود فرد اشاره می‌کند.
۷. هم‌نوایی (Conformity): کنترل و مهار اعمال، تمایلات، رفتارها و انگیزه‌هایی که ممکن است دیگران را ناراحت کند، به آنها آسیب برساند یا هنجارها و انتظارات اجتماعی را زیر پا بگذارد، حتی اگر به قیمت گذشتن از خواسته‌ها و نیازهای خود باشد.
۸. سنت‌گرایی (Tradition): شامل احترام، تعهد و پذیرش نسبت به آداب و رسومی است که فرهنگ سنتی یا دین به فرد ارائه می‌کند.
* نکته: ارزشهای دستهٔ هم‌نوایی و سنت‌گرایی از نظر جنس انگیزه به یکدیگر نزدیک هستند؛ چراکه در هر دوی آنها، تبعیت فرد از انتظارات و امیال اجتماع اهمیت دارد. اما در سوژه‌ای که فرد از آن تبعیت می‌کند، با یکدیگر تفاوت دارند. ارزشهای هم‌نوایی، به تبعیت از افرادی اشاره دارد که فرد مدام با آنها در تعامل است؛ مانند والدین، معلم‌ها یا مدیران. اما ارزشهای سنت‌گرایانه، به تبعیت فرد از مسائلی انتزاعی‌تر اهمیت می‌دهد؛ مانند آداب و رسوم مذهبی یا فرهنگی.
۹. خیرخواهی (Benevolence): شامل حفاظت و افزایش رفاه افرادی می‌شود که فرد دائماً با آنها در تعامل است و هم‌گروهی‌های اجتماعی او به شمار می‌آیند (گروه خانواده، دوستان، همکاران، هم‌فکران و…).
* نکته: ارزشهای هم‌نوایی و ارزشهای خیرخواهانه هر دو در جهت ترویج همکاری و حمایت در روابط اجتماعی قدم برمی‌دارند. البته رفتارهایی که در راستای ارزشهای خیرخواهانه است، در جهت ارضای یک انگیزه درونی می‌باشد، در حالی‌که ارزشهای هم‌نوایی، در جهت جلوگیری از پیامدهای منفی برای فرد است.
۱۰. جهان‌نگری (Universalism): بر درک کردن، احترام گذاشتن، تحمل و حفاظت از رفاه همهٔ مردم و طبیعت تأکید دارد.
* نکته: خیرخواهی و جهان‌نگری کمی به هم شباهت دارند؛ اما خیرخواهی مختص دایرهٔ محدود افرادی است که فرد آنان را به‌نحوی می‌شناسد، اما جهان‌نگری، جامعهٔ وسیع‌تری از مردم جهان و طبیعت را شامل می‌شود.
اعتبار آزمون PVQ
در یک مطالعه که نتایج آن در سال ۲۰۱۲ منتشر شد، اعتبار و صحت پرسش‌نامهٔ ارزشهای شخصی شوارتز موردسنجش قرار گرفت و در ۸۲ کشور دنیا اجرا شد. در این آزمون، اثبات شد که این پرسش‌نامه، نابسته به فرهنگ، می‌تواند ارزشهای فردی اشخاص را موردبررسی قرار دهد.
آزمون ارزشهای فردی شوارتز
این آزمون در چهار نسخه منتشر شده است. نسخهٔ اصلی و بلند این آزمون، شامل ۴۰ گویه است که از طریق آنها می‌توان با دقت بالایی ارزش‌ها را موردبررسی قرار داد. نسخهٔ دوم، نسخهٔ کوتاه این آزمون و دارای ۲۱ گویه است. دو نسخهٔ ۴۰ گویه‌ای نیز از این آزمون منتشر شده که یکی مختص جمعیت زنان بالغ و دیگری ویژهٔ مردان بالغ است.
در این مطلب، به نسخهٔ اصلی این آزمون و تفسیر آن می‌پردازیم.
در این آزمون، گویه‌هایی پیشِ روی شما گذاشته می‌شود. تصور کنید این گویه‌ها، به توصیف شخصی می‌پردازند که شما آن را نمی‌شناسید. فکر کنید که این شخص، در هر گویه، چقدر شبیه به شماست و به این شباهت از ۱ تا ۶ نمره دهید؛ به این شکل:
۱= اصلاً شبیه من نیست ۲= شبیه من نیست ۳= خیلی کم شبیه من است ۴= تا حدی شبیه من است ۵= شبیه من است ۶= خیلی شبیه من است
گویه‌های زیر را تک‌به‌تک بررسی کرده و روی کاغذ به آنها نمره دهید.
- فکر کردن به ایده‌های جدید و خلاق بودن برای او مهم است و تمایل دارد که کارها را به راه و روش خاص خود پیش ببرد.
- برای او اهمیت دارد که ثروتمند بوده و پول زیاد و چیزهای گران قیمت داشته باشد.
- او فکر می‌کند که مهم است با تمام افراد جهان به شکلی برابر رفتار شود. او معتقد است که هرکس باید در زندگی دارای فرصت‌های برابر باشد.
- برای او بسیار مهم است که توانایی‌هایش را نشان دهد. می‌خواهد که دیگران آنچه انجام می‌دهد را تحسین کنند.
- برای او مهم است که در محیطی امن زندگی کند و از هر چیزی که تهدیدی برای امنیتش باشد، دوری می‌کند.
- او فکر می‌کند که مهم است در طول زندگی، کارهای مختلف زیادی انجام دهد و همیشه به دنبال چیزهایی جدید است که امتحانشان کند.
- او معتقد است که افراد باید آنچه را که به آنها گفته شده، انجام دهند و همیشه از قوانین پیروی کنند؛ حتی وقتی هیچ‌کس بر آنها نظارت نمی‌کند.
- برای او اهمیت دارد که به افرادی که با او متفاوت هستند، گوش کند؛ حتماً زمانی که با آنها مخالف است، همچنان تمایل دارد که درکشان کند.
- او فکر می‌کند که مهم است که چیزی بیشتر از آنچه دارد، نخواهد. او بر این باور است که مردم باید از همان چیزهایی که دارند راضی باشند.
- او از هر فرصتی که می‌تواند استفاده می‌کند تا خوش بگذارند. برای او مهم است که کارهایی را انجام دهد که برایش لذت‌بخش هستند.
- برای او اهمیت دارد که خودش دربارهٔ کارهایش تصمیم بگیرد. دوست دارد که بتواند آزادانه دربارهٔ فعالیت‌هایش تصمیم‌گیری کند و برنامه بریزد.
- برای او بسیار مهم است که به اطرافیان خود کمک کند و می‌خواهد از بهزیستی روان آنها محافظت کند.
- بسیار موفق بودن برای او خیلی مهم است. او دوست دارد که دیگران را تحت‌تأثیر قرار دهد.
- برای او بسیار مهم است که کشورش در امنیت باشد و فکر می‌کند که باید از کشور در برابر تهدید‌های خارجی و داخلی محافظت شود.
- او عاشق ریسک کردن است و همیشه به دنبال ماجراجویی می‌گردد.
- برای او بسیار مهم است که همیشه رفتاری درست داشته باشد و می‌خواهد از هر چیزی که دیگران می‌گویند اشتباه است، دوری کند.
- برای او اهمیت دارد که مقام داشته باشد و به دیگران دستور بدهد. تمایل دارد افراد کاری را انجام دهند که او می‌خواهد.
- برای او مهم است که به دوستانش وفادار باشد و تمایل دارد که خودش را وقف کسانی کند که به او نزدیک هستند.
- او به‌شدت معتقد است که مردم باید از طبیعت محافظت کنند و مراقبت از محیط‌زیست برایش مهم است.
- باورهای مذهبی برای او حائز اهمیت است. او به‌سختی تلاش می‌کند تا آنچه را که دین از او می‌خواهد، انجام دهد.
- برای او اهمیت دارد که همه‌چیز تمیز و منظم باشد و اصلاً از آشفتگی خوشش نمی‌آید.
- فکر می‌کند که مهم است که به چیزها علاقمند باشد. کنجکاو بودن را دوست دارد و عاشق این است که از هر چیزی سر در بیاورد.
- او بر این باور است که مردم سراسر جهان باید در هماهنگی زندگی کنند و ترویج صلح میان همهٔ گروه‌ها و جوامع جهان برای او اهمیت دارد.
- فکر می‌کند که بلندپروازی مهم است و می‌خواهد نشان دهد که چقدر توانمند است.
- او معتقد است که بهترین روش برای انجام کارها، متعهد ماندن به شیوه‌های سنتی است و برایش اهمیت دارد که رسومی را که آموخته است، حفظ کند.
- لذت بردن از خوشی‌های زندگی برای او مهم است و دوست دارد که خودش را خوشحال کند.
- پاسخ دادن به نیازهای دیگران برای او اهمیت دارد و تلاش می‌کند که از آنهایی که می‌شناسد، حمایت کند.
- فکر می‌کند که باید همیشه به والدین و بزرگ‌ترها احترام بگذارد و برایش مهم است که مطیع باشد.
- می‌خواهد که با همه منصفانه رفتار شود؛ حتی با کسانی که آنها را نمی‌شناسد. مراقبت از قشر ضعیف جامعه برای او مهم است.
- او غافلگیر شدن را دوست دارد و داشتن یک زندگی هیجان‌انگیز برایش اهمیت دارد.
- بسیار مراقب است که بیمار نشود. سالم ماندن برایش خیلی مهم است.
- برای او پیشرفت کردن در زندگی بسیار اهمیت دارد و سخت تلاش می‌کند تا از دیگران بهتر باشد.
- بخشیدن کسانی که به او آسیب زده‌اند، برایش مهم است و تلاش می‌کند خوبی‌های آنان را ببیند و کینه به دل نگیرد.
- برای او مستقل بودن مهم است و دوست دارد به خودش تکیه کند.
- داشتن یک دولت باثبات برای او مهم است و به حفظ نظم اجتماعی اهمیت می‌دهد.
- برای او بسیار مهم است که همیشه در برخورد با دیگران، مؤدب باشد و تلاش می‌کند که هرگز موجب رنجش آنها نشود.
- می‌خواهد واقعاً از زندگی لذت ببرد و داشتن اوقات خوب برایش خیلی مهم است.
- فروتن بودن برای او حائز اهمیت است و تلاش می‌کند که توجه‌ها را به خود جلب نکند.
- او می‌خواهد همیشه تصمیم‌گیرنده، خودش باشد و رهبر بودن را دوست دارد.
- سازگار شدن با طبیعت و قرار گرفتن در چارچوب‌های آن، برای او اهمیت دارد. معتقد است که مردم نباید طبیعت را تغییر دهند.
نحوهٔ نمره‌گذاری آزمون ارزشهای شخصی شوارتز
باتوجه‌به دسته‌بندی زیر، نمرات سؤالات مربوط به هر دسته را جمع کنید. این کار به شما کمک می‌کند که به سلسله‌مراتب ارزشهای فردی خود دست پیدا کنید.
- خودرهبری: سؤال ۱، ۱۱، ۲۲ و ۳۴.
- هیجان‌خواهی : سؤال ۶، ۱۵ و ۳۰.
- لذت‌جویی: سؤال ۱۰، ۲۶ و ۳۷.
- موفقیت: سؤال ۴، ۱۳، ۲۴ و ۳۲.
- قدرت: سؤال ۲، ۱۷ و ۳۹.
- امنیت: سؤال ۵، ۱۴، ۲۱، ۳۱ و ۳۵.
- هم‌نوایی: سؤال ۷، ۱۶، ۲۸ و ۳۶.
- سنت‌گرایی: سؤال ۹، ۲۰، ۲۵ و ۳۸.
- خیرخواهی: سؤال ۱۲، ۱۸، ۲۷ و ۳۳.
- جهان‌نگری: سؤال ۳، ۸، ۱۹، ۲۳، ۲۹ و ۴۰.
تفسیر آزمون
نمرات مجموع در هر ارزش را محاسبه کنید و اگر قصد مقایسهٔ ارزش‌ها را دارید، عدد حاصل را بر تعداد سؤالات آن ارزش تقسیم کنید. سپس آنها را به‌ترتیب، از بیشترین نمره به کمترین نمره مرتب کنید. این کار به شما کمک می‌کند تا سلسله‌مراتب ارزشهای خود را بشناسید. اولین گزینه‌های لیست شما، محوری‌ترین ارزشهای فردی شما هستند و بهتر است به آنها بیشتر توجه کنید.
همین آگاهی و توجه شما نسبت به ارزش‌هایتان، سبب می‌شود کم‌کم وارد زندگی و تصمیماتتان شوند.
جمع‌بندی
این آزمون به شما کمک می‌کند که قدرت ۱۰ ارزش اساسی را در خود بسنجید و به این پی ببرید که سلسله‌مراتب ارزشهای شخصی شما به چه شکل است. البته ممکن است ارزشهای اصلی شما، ۷ ارزش یا ۱۲ ارزش باشد. تعداد آن مهم نیست؛ به‌طور میانگین، بر این باوریم که کشف ده ارزش برتر می‌تواند در زندگی بسیار کمک‌کننده باشد.
اگر تصمیمات و کارهایی که در زندگی خود انجام می‌دهید، به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم در راستای ارزشهای شما باشد، آرامش و کیفیت سلامت روان شما افزایش پیدا می‌کند، کمتر دچار تعارض‌های درونی و بیرونی می‌شوید و رضایت بیشتری را تجربه می‌کنید.