راهنمای جامع و سؤال‌های مصاحبه شغلی

دسته‌بندی: blog

چگونه برای مصاحبه شغلی آماده شویم؟

این مقاله جزئی از سری مقاله‌های #کار_پیدا_کردن است.

در فرآیند کار پیدا کردن، احتمالا مصاحبه شغلی یکی از آخرین مراحل استخدام در یک سمت است. در این فرآیند، از نوشتن یک رزومه‌ حرفه‌ای شروع کردیم، نحوه ساخت یک پروفایل لینکدین خوب را یاد گرفتیم، از سد ATS ها گذشتیم و اکنون به مرحله مصاحبه شغلی رسیدیم.

فرآیند استخدام در هر شرکت می‌تواند متفاوت باشد، ممکن است پس از ارسال رزومه، دعوت به یک مصاحبه تلفنی شوید و سپس به مصاحبه حضوری راه پیدا کنید؛ یا پس از مصاحبه فنی، یک مصاحبه دیگر با مدیران منابع انسانی شرکت یا مدیران تصمیم‌گیرنده اصلی داشته باشید و یا مدیران اصلی شرکت را ملاقات کنید؛ یا ممکن است پس از گذراندن یک دوره کارآموزی، یا انجام یک کار مشخص و ارسال نتایج آن، درباره استخدام شما تصمیم‌گیری شود.

به‌هرحال، مصاحبه شغلی از آخرین مراحل استخدام است و اگر از آن با موفقیت عبور کنید، احتمال استخدام شما افزایش پیدا می‌کند. در این مقاله، سعی کرده‌ایم همه نکات و باید و نبایدهایی را که برای موفق شدن در مصاحبه نیاز دارید توضیح دهیم.

اگر زمان زیادی برای مطالعه کامل مطلب ندارید و می‌خواهید هرچه سریع‌تر برای مصاحبه آماده شوید، مستقیما به بخش تمرینات پیش از مصاحبه و عنوانِ «سوالات رایجی که در مصاحبه شغلی از شما می‌پرسند» بروید. 

مصاحبه شغلی چیست؟

همانطور که پیش از این گفتیم، مصاحبه شغلی از آخرین قدم‌های استخدام و راهی برای ارزیابی مستقیم متقاضیان یک سمت شغلی است. مصاحبه شغلی، راهی برای شناخت و ارزیابی بهتر شما توسط کارفرما، سنجش درستی گفته‌هایتان در رزومه، پروفایل لینکدین و بررسی میزان اشتیاق و دلبستگی شما به حوزه کاریتان و تسلطتان روی مهارت‌های لازم است.

در این جلسه، مصاحبه‌کننده تصمیم می‌گیرد که آیا تمایل دارد در آینده با شما همکاری داشته باشد و آیا شما می‌توانید به خوبی در فرهنگ و فضای سازمان جا بگیرید یا خیر.

اصلا چرا باید تشریفات مصاحبه شغلی را رعایت کنیم؟

پیش از آنکه وارد مسیر نکات مهم مصاحبه شغلی شویم، لازم است که به یک نکته اشاره کنیم. ممکن است در حین خواندن این مقاله، این سوال برایتان پیش آید که چرا باید این نکات را رعایت کرد، ممکن است سیستم معمول و رایج استخدامی به نظرتان ناقص و دارای فقدان‌های اساسی باشد یا بعضی تمارین به نظر شما بیهوده یا تلاشی در جهت ظاهرسازی باشند. 

مصاحبه شغلی چگونه برای مصاحبه شغلی آماده شویم؟

در پاسخ، باید گفت که این انتقادات، وارد است! نظام استخدامی، مانند بسیاری از نظام‌های تصمیم‌گیری دیگر، دارای حفره‌ها و نقص‌های فراوان است. مثلا در زمان کنکور هم ممکن است انتقاداتی به سیستم آموزشی و این روش ناعادلانه برای ارزیابی داوطلبین داشته باشید. اینکه در کنکور، عوامل بسیار زیادی دخیل هستند و فقط مهارت و دانش واقعی سنجیده نمی‌شود و این، عادلانه و دقیق بودن این روش را زیر سوال می‌برد. این نقد هم وارد است. اما شما نهایتا برای رسیدن به دانشگاه و رشته مطلوبتان، باید از سد کنکور، با تمام نقصان‌هایش بگذرید و چاره‌ای جز پذیرفتن این تشریفات نیست. نظام استخدامی و مراحلی مانند مصاحبه شغلی هم همینطور هستند. مراحلی که باید طی و تشریفاتی که باید رعایت شوند. شاید در آینده تصمیم بگیرید حرکت‌هایی اجتماعی علیه این نظام‌های ناکارآمد تشکیل دهید و آن‌ها را اصلاح کنید، اما فعلا ناچارید که از آن رد شوید. 

انواع مصاحبه شغلی

مصاحبه شغلی بر اساس نحوه برگزاری آن به انواعِ مصاحبه ساختاری و موقعیتی، یک به یک، جمعی، تلفنی و ویدیویی تقسیم می‌شود:

مصاحبه تلفنی

مصاحبه تلفنی گاهی به عنوان شیوه‌ای برای فیلتر کردن متقاضیان، قبل از دعوت به مصاحبه حضوری استفاده می‌شود.

در مصاحبه تلفنی، رعایت نکات دشواری مانند زبان بدن و قواعد پوشش و ظاهر از بین می‌رود.

اهمیت مصاحبه تلفنی با مصاحبه حضوری یکسان است و آمادگی مناسبی می‌طلبد؛ اما ممکن است محتوای آن تا حدودی متفاوت باشد. در مصاحبه تلفنی، سوالاتی از شما پرسیده می‌شوند که پاسخی مشخص و کوتاه دارند (از جمله سن، حقوق مورد نظر، زمان شروع به کار، امکان رفت و آمد به کار، خلاصه سوابق کاری، دلیل عوض کردن شغل) و راهی برای فیلتر کردن متقاضیان، قبل از دعوت به مصاحبه حضور است. 

برای مثال ممکن است از شما پرسیده شود که درباره حقوق و مزایا چطور فکر می‌کنید. اگر انتظارات شما با آنچه در نظر مسئولین استخدام است فاصله زیادی داشته باشد، با حذف شما، در وقت و انرژی خودشان و شما صرفه‌جویی می‌کنند. در حالی‌که چنین سوالی معمولا در مصاحبه‌های حضوری مطرح نمی‌شود یا از آخرین سوالات است.

مصاحبه بدون ساختار

در این نوع از مصاحبه شغلی، مصاحبه‌کننده هیچ آمادگی قبلی‌ای ندارد و در لحظه و بر اساس پاسخ‌های داوطلب تصمیم می‌گیرد که جلسه را به چه سمتی هدایت کند. مصاحبه بدون ساختار، معمولا توسط سازمان‌های بی‌نظم و بی‌برنامه انتخاب می‌شود. این شیوه به دلیل مشکلات بسیارش، چندان رایج نیست.

مصاحبه یک به یک

در چنین ساختاری، شما با یک مصاحبه‌کننده مواجه می‌شوید. این فرد، ممکن است از مدیران اصلی بخشی باشد که به نیرو احتیاج دارد، یکی از مدیران منابع انسانی و یا مدیران اصلی شرکت.

مزیت چنین شیوه‌ای در این است که شما فقط باید یک نفر را تحت تاثیر قرار  دهید و می‌توانید تمام انرژی خود را صرف ایجاد یک رابطه دوستانه در چارچوبی رسمی با او کنید.

مصاحبه جمعی

همانطور که از اسم این نوع از مصاحبه پیداست، شما با گروهی از مصاحبه‌گران سروکار دارید. در این شیوه، باید سعی کنید در حین پاسخ دادن به سوال یکی از آن‌ها، علاوه بر توجه به او، توجهتان به سایرین را نیز از طریق ارتباط چشمی حفظ کنید.

مزیت این روش این است که تصمیم نهایی، توسط یک گروه گرفته می‌شود و این، احتمال سلیقه‌ای بودن انتخاب نهایی را کاهش می‌دهد.

مصاحبه ویدئویی

گاهی مصاحبه در بستر اپلیکیشن‌هایی مانند اسکایپ یا زوم برگزار می‌شود. هدف از این نوع مصاحبه نیز مشابه با مصاحبه حضوری است. 

از طرفی می‌توان با توجه به محتوا و رویکرد نیز مصاحبه را به انواعی تقسیم کرد؛ مانند:

مصاحبه رفتارمحور یا سنجش شایستگی

در این شکل از مصاحبه، تمرکز مصاحبه‌کننده بیشتر روی مهارت‌های نرم شماست؛ مهارت‌هایی مثل رهبری، خلاقیت، مسئولیت‌پذیری، حل مسئله، کار گروهی یا مدیریت بحران.

مصاحبه‌گر برای شما موقعیتی فرضی را مثال می‌زند و از شما می‌پرسد که در صورت وقوع چنین حالتی، چطور شرایط را کنترل می‌کنید. یا از شما می‌‌خواهند تا نمونه‌ای از موقعیت مورد نظر  آن‌ها را به یاد بیاورید و توضیح دهید که چگونه با آن مواجه شدید و نتیجه آن چه ‌شد.

مصاحبه فنی یا مهارت‌محور

مصاحبه فنی بر مهارت‌های سخت شما متمرکز است؛ مثلا مهارت‌های کامپیوتری، زبان‌های خارجی، بازاریابی و … . این مصاحبه معمولا توسط متخصصین یا مدیر بخشی انجام می‌شود که شما احتمالا در آن بخش استخدام خواهید شد. در این نوع از مصاحبه، از شما خواسته می‌شود تا در حضور مصاحبه‌کننده/مصاحبه‌کنندگان، مهارت‌های فنی خود را نشان دهید.

ممکن است مصاحبه شما ترکیبی از چند نوع مصاحبه مختلف باشد. برای مثال احتمال دارد مصاحبه فنی شما به طور جداگانه با یک فرد متخصص در آن زمینه انجام شود؛ سپس به مرحله مصاحبه با مسئول منابع انسانی یا مدیر اصلی بخش برسید.

باورهای اشتباه درباره مصاحبه شغلی

مصاحبه شغلی، مرحله‌ای دشوار در فرآیند استخدام به شمار می‌رود و باورهای اشتباه درباره آن، می‌تواند استرس شما را افزایش دهد. در این بخش به اصلاح تعدادی از این باورها می‌پردازیم.

باور اشتباه اول: باید کاملا برای همه جزئیات آماده باشید!

اگرچه کسب اطلاعات و تمرینات قبلی باعث می‌شود تا با آمادگی ذهنی بیشتر و استرس کمتری در جلسه حاضر شوید، اما بخش زیادی از مصاحبه شغلی، بسته به سوالات مطرح شده پیش می‌رود و باید در لحظه تصمیم بگیرید که چه اطلاعاتی را چگونه منتقل کنید.

بنابراین انتظار آمادگی بیش از حد باعث می‌شود علاوه بر افزایش استرس و فشار روانی، نتوانید به درستی جلسه را هدایت کنید. پس به کسب اطلاعات و تمرین نسبی اکتفا کنید و سعی داشته باشید تا به تسلط نسبی بر خودتان و شناختی که از خود دارید برسید.

باور اشتباه دوم: مهمترین چیز برای مصاحبه، تحقیق درباره شرکت است

تحقیق قبلی درباره شرکت، یکی از موارد مهمی است که می‌توان به آن پرداخت و در بخش تمرینات پیش از مصاحبه به طور مفصل آن را توضیح داده‌ایم. اما اشتباهی که بین متقاضیان رایج است، بیش از حد روی این تحقیقات وقت میگذرانند.

مهم‌ترین زمینه‌ای که باید زمان و انرژی‌ خود را روی آن سرمایه‌گذاری کنید، آمادگی برای معرفی خودتان هستید. اگر شرکت و دستاوردها و زمینه کاری آن را به خوبی بشناسید اما شناخت درستی از خودتان، مهارت‌ها، ویژگی‌ها، دستاوردها، اشتیاق و نقاط متمایزکننده‌تان نداشته باشید، ممکن است نتوانید مصاحبه خوبی را پشت سر بگذارید.

باور اشتباه سوم: مصاحبه‌کننده کاملا آماده است

استرس و فشارهای مداوم برای استخدام هرچه سریع‌تر یک نیرو و شرکت در جلسات مصاحبه متعدد، مصاحبه‌کننده را خسته و فرسوده می‌کند. بنابراین ممکن است حتی زمان و انرژی لازم برای مطالعه رزومه شما را نیز نداشته باشد. پس آمادگی این را داشته باشید که با یک مصاحبه‌گرِ خسته یا حتی غیرحرفه‌ای روبه‌رو شوید. 

باور اشتباه چهارم: مصاحبه‌کننده حتما سوالات درستی می‌پرسد

برخلاف تصور عموم، شاید مصاحبه‌کننده صلاحیت‌های لازم برای مصاحبه را نداشته باشد؛ اما شما باید برای این موقعیت آماده باشید. 

ممکن است مصاحبه‌کننده، مدیری باشد که از جزئیات شغل مورد نظر، اطلاعات کافی نداشته باشد یا سوالی جز «درباره خودت برایم بگو» به ذهنش نرسد. در چنین مواردی می‌توانید با مثال‌هایی کوتاه و عینی، به مهارت‌ها و دستاوردهای حرفه‌ای خود اشاره کنید. برای مثال : «من به مدت چهار سال مدیر بازاریابی شرکت فلان بودم و در این زمان، توانستم نرخ فروش خدمات شرکت را تا فلان درصد افزایش دهم». اشاره به توصیه‌نامه‌هایی که دریافت کرده‌اید نیز می‌تواند مفید باشد.

از طرفی ممکن است سوالاتی از شما پرسیده شود که بی‌ربط، شخصی، غیرقانونی یا غیراخلاقی باشند و خط قرمزهای شما را رد کنند. برای مثال درخواست‌های غیراخلاقی، غیرقانونی و نامشروع، سوال‌هایی درباره ازدواج و معیارهایی که درباره شریک عاطفی خود در ذهن دارید، تماس فیزیکی غیرمعمول و غیراخلاقی در حین مصاحبه کاری و … . 

در چنین مواردی، دو حالت وجود دارد. در حالت اول، ممکن است رفتار مصاحبه‌کننده یا حرف‌های او، برای شما خطر قرمز باشند؛ نه برای همه. در این حالت، به احتمال زیاد قصد مصاحبه‌کننده، آزار شما نیست و نمی‌توان از شخصیت او ارزیابی منفی‌ای داشت. بلکه حقیقت این است که او، نمی‌داند این موضوع برای شما آزاردهنده است. برای مثال دست دادن زن و مرد ممکن است برای برخی خوشایند و نشان‌دهنده احترام باشد و برای برخی دیگر، زیر پا گذاشتن ارزش‌های مذهبی یا فردی. در این موقعیت، بهتر است با یک عذرخواهی کوچک، خط قرمزهای خود را توضیح دهید. برای مثال «عذر می‌خواهم اما من با این موضوع راحت نیستم».

در حالت دوم، مصاحبه‌کننده رفتاری می‌کند یا حرفی می‌زند که برای اکثریت جامعه، خط قرمز محسوب می‌شود. در این موقعیت، ممکن است خود مصاحبه‌کننده کمی بعد به نادرست بودن رفتار خود یا شخصی بودن سوالش پی ببرد. برای همین بهتر است اولین واکنش شما، آرام باشد و به او فرصتی بدهید تا متوجه اشتباهش شده، آن را اصلاح کنید و روند مصاحبه را درست پیش ببرد. برای مثال می‌توانید به صورت شفاف به این موضوع اشاره کنید که «هدف مطرح شدن چنین سوالی را متوجه نمی‌شوم!»، «فکر نمی‌کنم دانستن پاسخ این سوال، تفاوتی ایجاد کند/ اهمیت چندانی داشته باشد»، «این سوال، ارتباطی به کار ندارد و تاثیری روی عملکرد کاری من نمی‌گذارد؛ پس دلیل مطرح شدن آن را متوجه نمی‌شوم»، «مایل به پاسخ دادن به این سوال نیستم» و … . 

اما اگر این رفتارها یا سوالات ادامه داشت یا در صورت وقوع اتفاقاتی نظیر تماس‌های فیزیکی آزاردهنده، آزار جنسی فیزیکی یا کلامی و اتفاقات مشابه، می‌توانید برخوردی قاطعانه‌تر داشته باشید، محل مصاحبه را ترک کنید، حتی مشکل پیش آمده برای خود را با یک مشاور حقوقی در میان بگذارید و از مسیر قانونی، از فرد موردنظر شکایت کنید. 

به‌هرحال پرسیده شدن چنین سوالاتی و وقوع اتفاقاتی نظیر آنچه گفته شد، می‌تواند به شما کمک کند تا شناخت بهتری نسبت به فضای کاری آن شرکت به دست آورید.

باور اشتباه پنجم: مصاحبه‌کننده مایل است نتوانید به سوالات او پاسخ دهید

در این حالت، ممکن است از این واهمه داشته باشید که مصاحبه‌گر عمدا سوالاتی بپرسد تا بتواند اثبات کند که به حد کافی مسلط، باهوش یا سریع نیستید. باید بدانید که هیچ کس در پی این نیست که متقاضیان را در چنین شرایطی گرفتار کند. و اگر مصاحبه‌کننده‌ای این کار را انجام داد، می‌توانید به راحتی به فضای مسموم و فرهنگ رقابتی ناسالم آن شرکت پی ببرید و درباره انتخاب آن شرکت برای کار کردن، تجدیدنظر کنید؛ خصوصا اگر مصاحبه‌کننده، مدیر مستقیم شما در آینده است. 

باور اشتباه ششم: منحصر به فرد بودن خوب نیست

اگرچه بهتر است در جلسه مصاحبه، تا حدی چارچوب‌های مربوط به فرهنگ سازمانی هر شرکت را رعایت کنید، اما این به معنای پنهان کردن کامل ویژگی‌های خاص، روش کار ویژه یا ایده‌ها و تفکرات منحصر به فرد شما نیست. شرکتی که به دنبال استخدام کارمندان شبیه به هم و یکسان باشد، محکوم به شکست است؛ چراکه در زمان چالش‌ها، این خلاقیت و تفاوت میان افراد است که به حل هرچه بهتر مشکل کمک می‌کند.

بنابراین سعی کنید تا از ویژگی‌های منحصر به فرد خودتان صحبت کنید و مثال بزنید که این ویژگی‌ها چگونه در گذشته به شما کمک کرده‌اند تا چالش‌های شغلی را پشت سر بگذارید.

باور اشتباه هفتم: فقط مصاحبه‌کننده باید سوال بپرسد

بهتر است دوطرفه بودن تعامل را حفظ کنید. برای مثال اگر برای پاسخ دادن به سوال پرسیده‌شده توسط مصاحبه‌کننده، به اطلاعاتی نیاز دارید، می‌توانید سوال خود را مطرح کنید.  

همچنین معمولا بسیاری از مصاحبه‌کنندگان، در پایان جلسه از متقاضی می‌رسند که اگر سوالی دارد می‌تواند آن را مطرح کند. اکثر داوطلبان، از این فرصت استفاده نمی‌کنند، در حالیکه این بخش، می‌تواند نقش مهمی در انتخاب شدن شما داشته باشد.

در پایان مقاله، به نمونه‌ای از سوال‌هایی اشاره کرده‌ایم که می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید.

باور اشتباه هشتم: همیشه شایسته‌ترین متقاضی یا داوطلبی که بیشترین مهارت را دارد استخدام می‌شود

ممکن است با خودتان این‌طور فکر کنید که متقاضیان بسیاری هستند که مهارت‌های بیشتر و دستاوردهای خیره‌کنندگی‌تری نسبت به شما دارند و قطعا آن‌ها استخدام خواهند شد؛ نه شما. اما اینطور نیست.

یکی از اهداف اصلی مصاحبه، این است که مدیران و تصمیم‌گیرندگان بررسی کنند که آیا شما کسی هستید که واقعا بخواهند با او همکاری داشته باشند، و اینکه آیا جایی در فرهنگ و جو غالب سازمان دارید یا خیر.

بنابراین انرژی بالا، داشتن مهارت‌های ارتباطی و توجه به نکاتی که در ادامه به آن اشاره می‌کنیم، می‌تواند به شما در داشتن یک مصاحبه شغلی بهتر کمک کند.

باور اشتباه نهم: رد شدن در مصاحبه شغلی یعنی به اندازه کافی مهارت و شایستگی ندارید

برخی از شرکت‌ها، کارمندان خود را بر اساس ویژگی‌ها و مهارت‌های خاصی انتخاب می‌کنند تا فرد انتخاب‌شده نهایتا بتواند به راحتی در گروه خود جای بگیرد و با‌ آ‌ن‌ها همکاری کند. این ویژگی‌های خاص، در گروه محدودی از افراد وجود دارد و سبب می‌شود تعداد زیادی از متقاضیان که شایستگی لازم را دارند، انتخاب نشوند.

بنابراین انتخاب نشدن شما لزوما به معنای نداشتن شایستگی یا مهارت‌ نیست. اگر به دنبال دریافت بازخورد از مصاحبه هستید، بهترین راه این است که پس از گرفتن نتیجه مصاحبه، از مصاحبه‌کننده بخواهید به شما بازخورد بدهد. بهتر است حدس‌های ذهنی خود را کنار بگذارید.

باور اشتباه دهم: پیگیری پس از مصاحبه باعث می‌شود ناامید و درمانده به نظر برسید

اگرچه ممکن است پیگیری کردن پس از مصاحبه، کاری دشوار به نظر برسد، اما توجه داشته باشید که این، به منزله اشتیاق شما به کار تلقی می‌شود و نه چیز دیگری.

تمرینات پیش از مصاحبه 

آماده شدن پیش از مصاحبه، برای تسهیل فرآیند آن و کاهش استرس شماست. 

حتی اگر از قبل، جواب تمام سوال‌ها را آماده در ذهن داشته باشید، تمرین‌ها به شما کمک می‌کنند آماده‌تر شوید و با ذهن منظم‌تری سر جلسه حاضر شوید. برای مثال ممکن است سوالی از شما پرسیده بشود که جواب آن را به خوبی بدانید اما جمله‌بندی‌هایتان خیلی شفاف نباشد، پاسختان خیلی طول بکشد یا جوابی مبهم و نامشخص بدهید. با آماده داشتن جواب‌ها، در جلسه مصاحبه، به انرژی کمتری برای یادآوری اطلاعات، انتخاب، دسته‌بندی، جمله‌بندی و ارائه آن‌ها نیاز خواهید داشت.

پس به شما پیشنهاد می‌کنیم قبل از مصاحبه، این تمرینات را انجام دهید: 

شرح شغل را دوباره و با دقت مطالعه کن

آگهی و شرح شغلی را که شرکت برای این سمت منتشر کرده است، به دقت مطالعه کنید. نکات مهم آن را پیدا کنید؛ مهارت‌ها و ویژگی‌های لازم، اهداف این کار، انتظاراتی که از شما در این سمت انتظار می‌رود و … .

مقاله پیدا کردن کلمات کلیدی شرح شغل، می‌تواند در این مرحله به شما کمک کند.

پاسخ‌هایت را بر پایه تکنیک STAR تمرین کن

یکی از نکات بسیار مهمی که باید در مصاحبه به آن توجه کنید، لزوم داشتن مثال‌هایی عینی و شفاف است. در پاسخ به هر سوالی که مصاحبه‌کنده از شما می‌پرسد، در حین توضیح دادن برگ برنده (که کمی پایین‌تر به آن اشاره می‌کنیم) و در تمام بخش‌های مصاحبه، لازم است برای گفته‌های خود، مثال‌هایی عینی داشته باشید که ترجیحا قابل اندازه‌گیری و شامل آمار باشند.

برای هرچه بهتر شدن مثال‌های خود‌، می‌توانید از تکنیک STAR استفاده کنید؛ مخفف Situation، Task، Action و Result.

  • موقعیت/ Situation: شرایطی که پیش روی شما بود را با دقت توصیف کنید. تا حد امکان از اعداد و ارقام استفاده کنید.
  • وظیفه/ Task: وظیفه‌ای که به شما محول شده بود و انتظاری که از شما می‌رفت را توضیح دهید.
  • فعالیت/ Action: چه کارهایی انجام دادید تا انتظارات را برآورده کنید؟
  • نتیجه/ Result: نتیجه کار شما چه شد؟ آن را به صورت شفاف توضیح دهید و اگر مدرکی دارید (توصیه‌نامه لینکدین، تقدیرنامه، محصول ساخته شده و …)، به آن اشاره کنید.

برای مثال، اگر بهبود تجربه مخاطب (Improving User Experience) یکی از مهارت‌های شماست، بهتر است آن را با یک مثال عینی همراه کنید: «در شرکت فلان، من به عنوان متخصص طراحی تجربه کاربری سایت شرکت استخدام شدم. در زمان استخدام من، تنها 40 درصد از کاربران از تجربه خود در استفاده سایت راضی بودند. مدیر بخش رضایت مشتری از من انتظار داشت که این میزان را افزایش دهم. من فعالیت الف، ب و پ را انجام دادم و طی یک سال، موفق شدم رضایت کاربران را تا 70 درصد افزایش دهم».

برای مسلط شدن به این تکنیک، می‌توانید سوالات رایجی را که معمولا در مصاحبه‌ها پرسیده می‌شوند و در انتهای این مقاله به آن‌ها اشاره کرده‌ایم، ملاک قرار دهید و با یک دوست، پاسخ‌های خود را بر پایه STAR تمرین کنید.

نگرش شما نسبت به کار چیست؟ چشم‌انداز شغلی‌تان را مجسم کنید

به نظر شما کار چیست؟ چرا کار می‌کنیم؟ کار چه ارتباطی با ما، دیگران و دنیا دارد؟ هدف نهایی کار کردن چیست؟ چه ویژگی‌هایی، یک کار را ارزش‌مند و معنادار می‌کنند؟

برای مثال ممکن است هدف شما از کار کردن، بهتر کردن زندگی دیگران و کمک به آن‌ها، داشتن یک رفاه اقتصادی برای خود و خانواده‌تان و گذاشتن تاثیری مثبت روی صلح جهانی باشد. البته لازم نیست که هدف شما، حتما در خدمت دیگران یا دنیا باشد، می‌تواند فقط روی خودتان و اطرافیانتان متمرکز باشد و اصلا اشکالی ندارد.

در این مرحله، نمی‌خواهیم به شرح شغل یا توصیف یک کار برسیم. بلکه می‌خواهیم فلسفه کاری شما را پیدا کنیم. اینکه هدف نهایی‌تان از کار کردن چیست و مسیر شغلی شما در نهایت به چه مقصدی می‌رسد.

ارزش‌ها، پیوند محکمی با نگرش شما نسبت به زندگی و کار دارند. پس شناخت آن‌ها می‌تواند به شما در این مرحله کمک کند. درباره ارزش‌ها و اهمیتشان بخوانید و ارزش‌هایتان را شناسایی کنید.

کمی زمان بگذارید و در ذهنتان، نگرشتان به کار را مرور کنید.

نقاط ضعف خودت را بشناس

خودتان را جای مصاحبه‌کننده بگذارید؛ ممکن است از وجود چه چیزهایی یا عدم وجود چه ویژگی‌هایی نگران شوید؟. مثلا کم بودن تجربه و سابقه کار یا نداشتن تسلط کافی در یک مهارت کلیدی.

پس از شناسایی صادقانه و دقیق نقاط ضعف خود، آماده شوید تا با دلیلی درست و واقعی، این نگرانی را برطرف کنید. برای مثال در مورد کمبود سابقه کاری: «درست است که من سابقه چندانی در این کار ندارم، اما پروژه‌هایی که تا امروز قبول کردم، همه موفقیت‌آمیز بوده‌اند و برخی از آن‌ها تحت نظارت افراد معتبری بودند. چند توصیه‌نامه از مدیران و همکارانم در این پروژه‌ها دارم که می‌توانند این موضوع را تایید کنند».

نقاط قوت خودت را شناسایی کن و برگ برنده‌ات را بساز

از میان تعداد زیادی از متقاضیان، چرا این شرکت باید شما را انتخاب کند؟ چه ویژگی‌ای شما را از سایر متقاضیان متمایز می‌کند؟ در این تمرین، برگ برنده‌تان را می‌سازید. به این تمرین می‌گوییم ساختن برگ برنده، چون اگر این ویژگی‌ها را در خودتان تقویت کنید، و کارفرمای شما پس از اتمام مصاحبه‌ها با داوطلبان، بین انتخاب کردن شما و چندنفر دیگر که مهارت‌هایی مشابه شما دارند، مردد شود، داشتن این برگ برنده، شما را به انتخاب شدن نزدیک‌تر می‌کند. 

ممکن است در ابتدا فکر کردن به این سوال شما را گیج کند یا دچار استرس شوید، اما مطمئن باشید با چند بار بررسی دقیق آن می‌توانید به پاسخ برسید. از طرفی تلاش کنید تا پاسخ خود را روبه‌روی آینه یا با یک دوست تمرین کنید؛ ممکن است این پاسخ در ذهنتان شفاف باشد، اما نتوانید به درستی آن را در قالب کلمات توضیح دهید.

اگر تصمیم دارید پاسختان را بنویسید، بهتر است آن را حفظ نکنید. تنها نکات کلیدی آن را به خاطر بسپارید.

در ساخت برگ برنده خود، بهتر است به هفت سوال زیر توجه داشته باشید:

1. چه تجارب تاثیرگذاری دارید؟

مثال‌هایی عینی و واضح بزنید از تجاربی که در آن، از مهارت‌ها و ویژگی‌هایی برای گذر از آن چالش استفاده کردید که اکنون مورد نظر این شرکت است و در شرح شغل نیز به آن‌ها اشاره کرده‌اند.

2. چه ویژگی‌هایی شما را به انتخابی مناسب تبدیل می‌کند؟

برای مثال تجربه کاری بالا، تسلط خیلی خوب روی یک مهارت کلیدی، داشتن ایده‌هایی عملی برای حل مشکلات کنونی این شرکت، داشتن مهارت‌ها و ویژگی‌هایی که مدنظر این شرکت است و … .

3. چرا به این سمت علاقه‌مند هستید؟

چه چیزی شما را نسبت به این شغل هیجان‌زده می‌کند؟ این شغل چگونه در چشم‌انداز کاری شما جا می‌گیرد و به محقق شدن آن کمک می‌کند؟

4. چرا به این شرکت و صنعت علاقه‌مند هستید؟

اهداف و ارزش‌های موردنظر آن‌ها چگونه به اهداف و ارزش‌های شما گره می‌خورد؟ چه چیزی شما را به آینده این شرکت/صنعت امیدوار می‌کند؟ بهتر است به این اشاره کنید که شرکت را به خوبی می‌شناسید.

5. چه ویژگی مثبت شخصیتی‌ای دارید که شما را به داوطلبی مناسب تبدیل می‌کند؟

به سراغ ویژگی‌هایی بروید که به نحوی به کار مربوطند و نهایتا به پیشرفت شرکت منجر می‌شوند؛ مثل اشتیاق به یادگیری، نظم، تفکر نقادانه و … .

* نکته: اشتیاق به یادگیری، یکی از ویژگی‌های بسیار مهم برای شرکت‌هاست؛ چراکه پیشرفت دائمی کارمند، به معنای پیشرفت تیم او و نهایتا پیشرفت شرکت است. خواندن مرتب مقاله‌ها و کتاب‌های مربوط به حوزه تخصصتان، شرکت در کلاس‌ها و نشست‌های مرتبط، توصیه گرفتن از مشاورها و افراد مجرب می‌تواند نمونه‌ای از این اشتیاق باشد.

6. آیا در کار گروهی مهارت دارید؟ حتما به آن اشاره کنید.

مهارت همکاری با گروه یکی از مهارت‌هایی‌ست که معمولا برای بسیاری از شرکت‌ها اهمیت بسیاری دارد. مثالی از گذشته بزنید که در گروهی مشارکت داشتید، اینکه سمتتان در آن گروه چه بود، چه تاثیری ایجاد کردید و نتیجه آن چه شد.

7. آیا تصمیم به ماندن دارید؟

جایگزین کردن یک نیرو و فرآیند استخدام مجدد، برای یک سازمان بسیار انرژی و هزینه‌بر است. بنابراین اگر کارمندی مصمم به ماندن در شرکت برای مدتی نسبتا طولانی باشد، مزیتی برای او به شمار می‌رود. می‌توانید به اشتیاقتان برای ماندن و عملی کردن ایده‌هایتان در جهت پیشرفت شرکت اشاره کنید.

برگ برنده شما، معمولا در پاسخ به سوال مهم «خودت را معرفی کن» ارائه می‌شود و پنج دقیقه طلایی اول مصاحبه را به خود اختصاص می‌دهد. درباره این سوال و این بازه زمانی طلایی، کمی بعدتر توضیح می‌دهیم؛ اما به خاطر داشته باشید که نهایتا توضیح و ارائه این برگ برنده، باید مختصر، کوتاه، شفاف و به یادماندنی باشد. روایت یک داستان طولانی ممکن است سبب شود تا جزئیات زیاد، نکات اصلی را از توجه دور کند و مصاحبه‌کننده نتواند به درستی متوجه‌شان شده و آن‌ها را به خاطر بسپارد.

نیازی نیست که حتما به تمام این موارد اشاره کنید. پاسخ‌های خود به هر یک از این 7 سوال را بررسی کنید. کدامیک از بقیه تاثیرگذارتر و برجسته‌تر است؟ آن را برای برگ برنده خود انتخاب کنید. به سایر نکات نیز می‌توانید در طی مصاحبه اشاره کنید.

اطلاعاتی درباره شرکت از منابع مختلف به دست بیاور

پس از سرمایه‌گذاری زمان و انرژی روی خود و رسیدن به یک شناخت کافی از نقاط ضعف و قوتتان، یکی از مهم‌ترین تمرینات بعدی، کسب اطلاعات درباره شرکت است.

از چه منابعی می‌توان اطلاعات لازم درباره شرکت را به دست آورد؟:

  • وب‌سایت اصلی شرکت
  • صفحات شرکت در شبکه‌های اجتماعی (لینکدین، اینستاگرام، فیس‌بوک و …)
  • صفحه‌های مدیران اصلی شرکت در شبکه‌های اجتماعی
  • سایت‌هایی که کارمندان یا مشتری‌ها، نظرات خود درباره شرکت‌ها را در آن‌ها ثبت می‌کنند. مانند سالپا، جاب گای و پیمون
  • جست‌وجوی نام شرکت و مدیران اصلی آن در گوگل
  • بررسی مصاحبه‌هایی از مدیران اصلی شرکت در سایت‌های مختلف
  • کارمندانی که اکنون در آن شرکت مشغولند یا قبلا در آن کار می‌کردند و به آن‌ها دسترسی دارید
  • افراد شاغل در سازمان‌هایی که با شرکت مورد نظر شما همکاری می‌کنند

در تحقیق درباره شرکت، باید به دنبال چه چیزی باشید؟:

  • شناخت کلی شرکت: زمینه فعالیت، تاریخچه کاری، جایگاه کلی شرکت در آن صنعت مشخص، محصولاتی که ارائه می‌دهند و مخاطبانی که از این محصولات استفاده می‌کنند، آن ویژگی یا خدمت مهمی که به واسطه آن شناخته می‌شوند، رقبای اصلی، افراد مهمی که در آنجا مشغول به کار هستند، تیم مدیریتی، حواشی و اخبار مهم و … .
  • بررسی هدف و ماموریت اصلی سازمان: هدف و ارزش‌هایی که شرکت در راستای رسیدن به آن تلاش می‌کند چیست؟ آیا این اهداف و ارزش‌ها، با ارزش‌هایی که شما در زندگی کاری به دنبال آن هستید، تطابق دارد؟ سمتی که شما برای آن درخواست داده‌اید، چگونه به تحقق این هدف کمک می‌کند؟
  • شناخت فرهنگ سازمانی و جو کاری: نحوه ارتباط میان کارمندان، میزان صمیمیت در تعامل کارمندان با مدیران، رعایت چه چیزهایی در آنجا اهمیت و ارزش دارد، نحوه پوشش معمول افراد و … .
  • دستاوردها وچالش‌های اخیر شرکت: مهم‌ترین موفقیت‌های اخیر سازمان چه بوده است؟ اکنون با چه چالش‌هایی روبه‌رو هستند یا روی چه پروژه‌ای کار می‌کنند و مهارت‌های شما چطور می‌تواند به آن‌ها کمک کند؟
  • مصاحبه‌کننده/ مصاحبه‌کنندگان: اگر سازمان در حین دعوت شما به مصاحبه، نامی از مصاحبه‌گر برد، می‌توانید درباره او نیز کمی تحقیق کنید. چه فعالیت و سمتی در شرکت دارند؟ دستاوردهای اخیر آن‌ها چه بوده است؟ در سلسله مراتب قدرت چه جایگاهی دارند و چقدر روی تصمیمات تاثیرگذارند؟

هدف از شناخت بهتر شرکت، این است که مهارت‌ها و ویژگی‌هایی که دارید را به نحوی به اهداف، ارزش‌ها، چالش‌ها و فرهنگ شرکت گره بزنید تا عضوی مناسب برای آنجا به شمار بروید. علاوه براین، داشتن شناختی نسبی از محیط و افراد، به کاهش استرس شما نیز کمک می‌کند.

ردپای آنلاین یا دیجیتال (Digital Footprint) خود را بررسی کن

ردپای آنلاین شامل تمام اطلاعاتی است که خواسته یا ناخواسته در حین استفاده از سرویس‌های آنلاین، از خود در بستر اینترنت به جا می‌گذارید. برخی از شرکت‌ها برای انتخاب متقاضیان مناسب، ردپای آنلاین آن‌ها را نیز بررسی می‌کنند. برای همین بسیار مهم است که از پیش، خودتان این موضوع را چک کنید. مقاله ردپای آنلاین، به شما کمک می‌کند تا آن را بهتر بشناسید و شیوه مدیریتش را یاد بگیرید.

دست خالی نرو

بهتر است پیش از مصاحبه، این آیتم‌ها را آماده کرده و همراهتان ببرید:

  • چند نمونه چاپ‌شده از رزومه‌تان
  • پورتفولیو یا نمونه‌ کارهایتان (در صورت لزوم)
  • کارت ویزیت (Business card)
  • اطلاعات تماس رفرنس‌های شما (مدیران سابق شما که در صورت نیاز می‌توانند کیفیت کار شما را تضمین کنند)
  • کاغذ و قلم
  • کارت شناسایی

لباست را با دقت انتخاب کن

خوب است که لباسی که برای روز مصاحبه انتخاب می‌کنید، این ویژگی‌ها را داشته باشد:

رسمی و ساده باشد: زرق و برق زیاد، زیورآلات متعدد، رنگ‌های تند و طرح‌های شلوغ توجه افراد را به خود جلب کرده و تمرکز از شما و مهارت‌هایتان برداشته می‌شود. از طرفی لباستان باید در چارچوب فضای شرکت باشد. با بررسی عکس‌هایی از تیم مدیریتی و کارمندان آن‌جا در وب‌سایت، صفحه‌های اجتماعی شرکت و مصاحبه‌ها می‌توانید به نوع لباس پوشیدن متناسب با فضای آن پی ببرید. اگر کادر مدیریت و اکثر کارمندان آن‌جا، با تیشرت و شلوار جین یا لباس‌هایی راحت و خودمانی هستند، شما هم می‌توانید چنین انتخابی داشته باشید؛ و برعکس، اگر اکثر افراد در عکس‌ها با کت و شلوار یا مانتوی رسمی هستند، گزینه مناسب، لباسی رسمی است. البته توجه کنید که عکس‌هایی که بررسی می‌کنید، باید متنوع باشند؛ نه فقط عکس‌های مربوط به مناسبت‌ها یا مراسم‌های خاص. چرا که عکس‌های روزهای خاص، ممکن است به خوبی، نماینده نوع غالب پوشش شرکت نباشند. 

تمیز، مرتب و راحت باشد: روز مصاحبه، دشوار و همراه با کمی استرس است. اگر لباستان مدام توجه شما را به خود پرت کند یا در آن احساس راحتی نداشته باشید، استرس و سختی این جلسه بیشتر می‌شود.

نشانی از هویت شما باشد: اگرچه رعایت چارچوب‌ها مهم است، اما پوشش و ظاهر همیشه نشانه‌ای کوچک از هویت و اعتقادات شماست. سعی کنید سبک زندگی و اعتقادی خود را در چارچوبی مناسب گذاشته و لباسی انتخاب کنید که در آن حس کنید خودتان هستید و اعتماد به نفس دارید.

دیر نکن

پیش از جلسه، مسیرتان تا محل مصاحبه را بررسی کنید. اینکه چقدر زمان می‌برد، از طریق چه وسایل نقلیه عمومی‌ای می‌توان به آنجا رسید. اگر با اتومبیل شخصی میروید حتما حواستان به زمان لازم برای پیدا کردن جای پارک باشد.. اگر می‌توانید قبل از روز مصاحبه، یک‌بار تا آنجا بروید و شرایط را بسنجید.

روز جلسه سعی کنید 10 تا 15 دقیقه زودتر به محل برسید. از این زمان می‌توانید برای آشنا شدن با محیط و افراد و کاهش استرس خود، چک کردن نهایی ظاهر و مدارکتان، پر کردن فرم‌های احتمالی و … استفاده کنید.

در حین مصاحبه باید به چه نکاتی توجه کرد؟

در این بخش به بررسی نکاتی می‌پردازیم که بهتر است در حین جلسه مصاحبه به آن‌ها توجه کنید.

5 دقیقه طلایی اول

بر اساس تجربه، به صورت میانگین، مصاحبه‌کنندگان در همان 5 دقیقه ابتدایی مصاحبه، تصمیم می‌گیرند که شما را برای مراحل بعدی انتخاب کنند یا خیر؛ و سپس در ادامه جلسه، به دنبال بررسی درست یا غلط بودن تصمیم خود هستند. بنابراین 5 دقیقه اول، زمانی طلایی است که باید از آن نهایت استفاده را ببرید. اما چگونه؟:

  • انرژی و زبان بدن شما در کل جلسه خصوصا در این 5 دقیقه بسیار حیاتی است. مصاحبه‌کننده جلسات زیادی را برگزار کرده و جلسات بیشتری در پیش رو دارد و احتمالا خسته یا کلافه است. بنابراین پرانرژی ظاهر شدن شما، می‌تواند تاثیر مثبتی روی او بگذارد. لحن صدایی رسا و محکم داشته باشید. در ابتدا با انرژی وارد شوید. اگر مصاحبه‌کننده دست خود را برای دست دادن جلو آورد، صمیمانه و محکم با او دست بدهید. درباره زبان بدن و نکات آن، کمی پایین‌تر توضیح می‌دهیم.
  • معمولا 5 دقیقه طلایی شما، صرف پاسخ دادن به سوال کلیدی «خودت را معرفی کن/ کمی درباره خودت برایم بگو» می‌شود. پیش‌تر، در قسمت تمرینات قبل از مصاحبه، درباره برگ برنده گفتیم. روایتی که در آن قسمت تمرین کردید، اینجا در پاسخ به این سوال به شما کمک می‌کند.

زبان بدن

پیش از تمرینات مربوط به زبان بدن، بهتر است از مصاحبه‌کننده، تصویری خوب در ذهنتان بسازید. کسی که ممکن است اشتباه کند، آماده نباشد و … . او به دنبال این نیست که مچتان را بگیرد یا با سوالات خیلی سخت و غیرمنطقی، شما را دچار مشکل کند!. توجه نکردن به نگرانی‌های واهی و تصویر ذهنی اغراق‌شده از مصاحبه‌گر، استرس شما را کاهش می‌دهد. 

زبان بدن شما نکات زیادی را درباره شما می‌گوید. با توجه به چند نکته، میتوانید از قدرت زبان بدن خود استفاده کنید. 

وقتی منتظر هستید تا نوبت شما برسد، آرام روی صندلی‌های انتظار بنشینید و سعی کنید زمان خود را صرف کاوش محیط کنید. البته سعی کنید آرامش و اعتماد به نفس شما، ظاهری سرد و غیردوستانه نداشته باشد. لبخند بزنید. 

ممکن است بتوانید با یکی از کارمندان صحبت کنید، کاتالوگ‌ها یا نشریه‌های شرکت را که روی میز سالن انتظار است بخوانید و … . سعی کنید در این زمان، مدام با تلفن همراهتان مشغول نباشید یا حرکات اضطرابی مانند تکان دادن مداوم پا یا چک کردن مکرر ساعت را انجام ندهید.

اگر منشی شرکت مشغول به انجام کاری نیست و رفتار او را گرم و پذیرا دیدید، می‌توانید دوستانه چند سوال درباره شرکت، پروژه‌هایی که اکنون در جریان است، آنچه برای مدیران بسیار اهمیت دارد و … بپرسید. توجه کنید که ممکن است رفتار شما در اتاق انتظار نظارت شود و یا از منشی و افراد حاضر در پذیرش، درباره شما نظرخواهی کنند. پس از لحظه ورود به شرکت، همه چیز اهمیت دارد.

در حین مصاحبه و در بدو ورود به اتاق مصاحبه، با صدایی رسا با مصاحبه‌کننده صحبت کنید. سعی کنید لبخند و ارتباط چشمی با او را حفظ کنید. زمانی که او خودش را معرفی می‌کند، در پاسخ نامش را تکرار کنید و سپس خودتان را معرفی کرده و از آشنایی با ابراز خرسندی کنید. تکرار اسم او با صدای بلند، به شما کمک می‌کند تا راحت‌تر نامش را به خاطر بسپارید؛ خصوصا اگر تعداد مصاحبه‌کنندگان بیشتر از یک نفر باشد.

نشستن روی لبه صندلی، به مصاحبه‌گر اینطور القا می‌کند که آماده حمله هستید! راحت روی صندلی بنشینید اما لم ندهید. زمانی‌که مصاحبه‌کننده سوالی مهم می‌پرسد یا به نکته جالبی اشاره می‌کند، کمی از تکیه‌گاه صندلی به سمت جلو خم شوید تا اشتیاق و تمرکز خود را نسبت به صحبت او نشان دهید.

دست به سینه بودن نیز حالت دفاعی و سرد و دور از دسترس بودن شما را می‌رساند. بازی کردن زیاد با موها استرس شما را می‌رساند و تکان دادن پا، چک کردن ساعت یا ضرب گرفتن با انگشتان روی پا یا صندلی، نشان می‌دهد حوصله‌تان سر رفته، تمرکز ندارید، عجله دارید یا به این گفت‌وگو مشتاق نیستید.

ارتباط چشمی خود با مصاحبه‌کننده و لبخند را در اکثر اوقات حفظ کنید. البته توجه کنید که این ارتباط چشمی، نباید به زل زدن تبدیل شود.

لحنی رسا و محکم داشته باشد. این استحکام را تا حدی نگه دارید که اعتماد به نفس و سادگی شما را نشان دهد، نه گستاخی یا سلطه‌گری. بلندی و وضوح صدای شما باید به قدری باشد که کلماتتان به راحتی و به طور کامل شنیده شود. خیلی آرام یا شل حرف زدن، عدم اشتیاق یا اعتماد به نفس پایین شما را به مصاحبه‌کننده القا می‌کند.

مراقب آنچه می‌گویید، باشید!

مسائلی هستند که نباید در یک جلسه مصاحبه شغلی مورد بحث قرار گیرند مگر اینه به طور مستقیم به شغل مرتبط باشند. نژاد، قومیت، مسائل خانوادگی و شخصی، جنسیت، مسائل جنسی مانند گرایش‌های جنسی، سیاست، مذهب و … از جمله موضوعاتی هستند که ارتباطی به مصاحبه شغلی ندارند. بهتر است درباره آن‌ها صحبت نکنید و اگر سوالی مربوط به این موضوعات مطرح شد، هدف پرسیدن آن را جویا شوید.

مهارت گوش دادن

از ابتدای مصاحبه، مصاحبه‌کننده به صورت مستقیم و غیرمستقیم در حال دادن اطلاعاتی است که باید از آن‌ها استفاده کنید، مهارت‌ها و ویژگی‌هایتان را با آن‌ها گره بزنید و خودتان را به داوطلبی مناسب تبدیل کنید. بنابراین با دقت گوش کنید.

علاوه بر حفظ ارتباط چشمی و لبخند زدن، با دادن پاسخ‌های کوتاه مانند «درسته!»، «بله!»، یا تکان دادن سر، می‌توانید نشان دهید که تمرکز کاملی روی گفته‌های او دارید و همچنین از یک‌طرفه شدن مطلق تعاملتان با مصاحبه‌گر جلوگیری کنید.

نکاتی که به نظرتان مهم‌تر می‌رسد را یادداشت کنید، تا بعدا درباره آن‌ها بپرسید، در جمع‌بندی انتهای مصاحبه به آن اشاره کنید یا در پیگیری‌های پس از مصاحبه از آن‌ها استفاده کنید.

از اهمیت مثال‌های عینی غافل نشوید

تا حد امکان برای اشاره به مهارت‌ها، دستاوردها و ویژگی‌هایتان از مثال‌های عینی استفاده کنید و تکنیک STAR را برای آن به کار ببندید.

مراحل یک مصاحبه شغلی

یک مصاحبه شغلی معمولا در 4 مرحله کلی انجام می‌شود:

1. معرفی

مرحله معرفی، شامل 5 دقیقه طلایی اول است.

برگ برنده شما، لن و تن صدا، نحوه ورود و خوش‌و‌بش اولیه، کلمات انتخابی همه معرف شخصیت شما هستند. در این مرحله معمولا فقط یک پرسش مهم مطرح می‌شود: «از خودت بیشتر برایم بگو/ خودت را معرفی کن».

2. پرسش و پاسخ

احتمالا طولانی‌ترین مرحله مصاحبه، این بخش است. مصاحبه‌کننده سوالات اصلی خود را در این مرحله مطرح می‌کند.

در پاسخ دادن به تمام سوالات، به تکنیک STAR، برگ برنده متمایزکننده‌تان و نحوه‌ای که می‌توانید به پیشرفت و موفقیت شرکت اشاره کنید، توجه داشته باشید.

مصاحبه، برای این نیست که رزومه خود را کلمه به کلمه و عینا تکرار کنید. بلکه باید نکات مهم آن را برجسته کرده و سپس با مثال‌هایی عینی و واضح، آن را شفاف‌سازی کنید؛ مثال، چیزی که در رزومه جا نمی‌شود.

3. پرسش‌های شما

معمولا پس از پایان سوالات اصلی، مصاحبه‌کننده از شما می‌خواهد که اگر سوالی دارید با او مطرح کنید. بسیاری از متقاضیان، از این فرصت عالی استفاده نمی‌کنند. اما این مرحله، زمانی مناسب برای نشان دادن اشتیاق، دقت و هوشمندی شماست. همچنین اطلاعاتی به شما می‌دهد که می‌توانید در پیگیری‌های بعد از مصاحبه و تصمیم‌گیری بهتر درباره شرکت از آن‌ها استفاده کنید.

در انتهای این مقاله، برخی از سوالات مناسبی را که می‌توانید از کارفرما بپرسید، آورده‌ایم.

4. پایان مصاحبه

دقایق پایانی مصاحبه، فرصتی برای تاکید مجدد این است که چرا برای این‌کار مناسب هستید. درباره قدم بعدی این فرآیند سوال کنید؛ باید چه کاری انجام دهید و چه اتفاقی رخ می‌دهد.

بر اشتیاق خود تاکید کنید و بگویید منتظر خبر آن‌ها هستید. از تمام مصاحبه‌کنندگان بابت انرژی و زمانی که صرف کردند، تشکر کنید و مطمئن شوید همه آن‌ها کارت ویزیت و اطلاعات تماس شما را دارند.

سوالات رایجی که در مصاحبه شغلی از شما می‌پرسند

انتخاب سوالات، تا حد زیادی به نوع سمتی که برای آن درخواست داده‌اید، اهداف و ارزش‌های شرکت، نحوه برگزاری جلسه مصاحبه و فاکتورهای دیگری بستگی دارد. اما به طور میانگین می‌توان به چندتا از مهم‌ترین سوالات اشاره کرد. در ادامه، به این سوالات پرداخته‌ایم:

* راهنما: در هر گزینه، خط اول، سوالی است که معمولا توسط مصاحبه‌کننده مطرح می‌شود. سوالاتی که در ادامه، در خط بعدی و در پرانتز می‌آید، سوالاتی است که مصاحبه‌کننده در واقع در ذهن خود دارد و با پرسیدن آن سوال، می‌خواهد به این سوالات ذهنی او پاسخ دهید.

آنچه مصاحبه‌گر می‌پرسد: درباره خودت برایم بگو/ خودت را کمی معرفی کن.

(آنچه می‌خواهد بداند: چه مهارت‌ها و تجارب برجسته‌ای دارید؟ چه ویژگی‌هایی شخصیتی و دستاوردهایی که به درد این شغل می‌خورند؟ آیا می‌توانید با مثال‌هایی عینی، شایستگی خود را اثبات کنید؟)

آنچه مصاحبه‌گر می‌پرسد: چطور از وجود این فرصت شغلی خبردار شدید؟

(آنچه می‌خواهد بداند: چه فردی به شما اطلاع داد یا در چه رویداد و در چه بستری متوجه آن شدید؟ چه چیزی درباره این فرصت شغلی برای شما جذاب بود و به آن علاقه‌مند شدید؟)

آنچه مصاحبه‌گر می‌پرسد: چرا مایلید که در این شرکت کار کنید؟

(آنچه می‌خواهد بداند: چرا این شرکت را از میان سایر شرکت‌های مشابه انتخاب کردید؟ چه ویژگی‌هایی منحصر به اینجاست؟ آیا به درستی اینجا را می‌شناسید؟ آیا با اهداف و ارزش‌های این سازمان آشنا و موافق هستید؟)

آنچه مصاحبه‌گر می‌پرسد: چرا می‌خواهید در این شغل و سمت خاص مشغول به کار شوید؟

(آنچه می‌خواهد بداند: مهارت‌ها و تجربه‌های شما چگونه با این سمت و آنچه از آن انتظار داریم، گره می‌خورد؟ آیا چشم‌انداز کلی‌ای برای زندگی شغلی خود دارید؟ این شغل، چگونه در آن چشم‌انداز جای می‌گیرد و به رسیدن به آن کمک می‌کند؟)

آنچه مصاحبه‌گر می‌پرسد: چرا باید شما را استخدام/ انتخاب کنیم؟ یا چه چیزی/ ارزشی به سازمان ما اضافه می‌کنید؟

(آنچه می‌خواهد بداند: دستاوردها، مهارت‌ها و داشته‌های شما، چگونه به سود و پیشرفت شرکت کمک می‌کند؟ چه ویژگی‌هایی دارید که از دیگر داوطلبان متمایزتان کند؟ با استخدام شما، کدام مشکل شرکت حل می‌شود و چگونه؟)

آنچه مصاحبه‌گر می‌پرسد: در پنج سال آینده خودتان را کجا می‌بینید؟

(آنچه می‌خواهد بداند: آیا برای آینده زندگی حرفه‌ای خود برنامه‌ بلندمدتی دارید؟ در این برنامه، این شرکت و شغل جایگاهی دارند و شرکت می‌تواند روی شما به عنوان نیرویی بلند مدت سرمایه‌گذاری کند؟ می‌خواهید تا آن زمان چه مهارت‌ها، دستاوردها و تجاربی را کسب کنید؟)

آنچه مصاحبه‌گر می‌پرسد: بزرگ‌ترین نقاط قوتتان چه چیزهایی هستند؟

(آنچه می‌خواهد بداند: این نقاط قوت تا امروز توانسته‌اند در چالشی به شما کمک کنند یا در شغلتان به کار بیایند؟ آیا مثالی عینی برای اثبات آن‌ها دارید؟ این نقاط قوت چگونه به این سمت شغلی ارتباط پیدا می‌کنند؟)

آنچه مصاحبه‌گر می‌پرسد: فکر می‌کنید مهم‌ترین نقاط ضعفتان چه چیزهایی هستند؟

(آنچه می‌خواهد بداند: چرا باید با وجود این نقاط ضعف استخدام شوید؟ چرا ما نباید نگران آن‌ها باشیم؟ آیا تلاشی برای بهبود آن‌ها کرده‌اید/ می‌کنید؟)

آنچه مصاحبه‌گر می‌پرسد: به نظر خودتان، بزرگ‌ترین دستاورد حرفه‌ای‌تان چه بوده‌ است؟

(آنچه می‌خواهد بداند: آیا مهارت‌هایی که در کسب این دستاورد مهم بوده‌اند و آنچه از این موفقیت آموخته‌اید، به درد این شغل می‌خورد؟ در این دستاورد مهم، سمت و وظیفه شما چه بوده است؟ چه کارهایی انجام دادید؟ نتیجه نهایی آن چه بود؟ چقدر به سود و پیشرفت آن شرکت کمک کرد؟ چطور به تجربه بهتر مخاطب و مشتری کمک کرد؟)

آنچه مصاحبه‌گر می‌پرسد: درباره یکی از چالش‌هایی که قبلا در محیط کارتان داشتید برایم بگویید و اینکه چطور با آن مواجه شدید؟

(آنچه می‌خواهد بداند: چه مهارت‌ها و ویژگی‌هایی در گذر از آن چالش به شما کمک کردند؟ آیا به این شغل هم قابل انتقال هستند؟ چطور بحران و شرایط سخت را مدیریت کردید؟ چه چیزهایی از آن چالش آموختید؟)

آنچه مصاحبه‌گر می‌پرسد: درباره زمانی برایم بگویید که مهارتتان در رهبری را نشان دادید.

(آنچه می‌خواهد بداند: رهبری از دیدگاه شما چه معنایی می‌دهد؟ در چه موقعیتی بودید، چه وظیفه‌ای داشتید، چطور به آن عمل کردید و نتیجه‌اش چه بود؟)

آنچه مصاحبه‌گر می‌پرسد: چه زمانی با یکی از تصمیماتی که در محل کار گرفته شد مخالفت کردید؟

(آنچه می‌خواهد بداند: علتتان برای مخالفت چه بود؟ پیشنهاد جایگزینتان چه بود؟ چطور مخالفت خودتان را نشان دادید؟ چه نتیجه‌ای حاصل شد؟)

آنچه مصاحبه‌گر می‌پرسد: درباره زمانی بگویید که در محل کارتان، مرتکب یک اشتباه شدید یا شکست خوردید؟

(آنچه می‌خواهد بداند: چطور آن موقعیت را مدیریت کردید؟ دلیل آن شکست یا اشتباه چه بود؟ چه چیزی از آن آموختید؟)

آنچه مصاحبه‌گر می‌پرسد: اگر اکنون شاغل هستید، چرا می‌خواهید شغل فعلی‌تان را رها کنید؟ اگر شاغل نیستید، چرا از کار قبلی‌تان اخراج شدید/ استعفا دادید؟

آنچه مصاحبه‌گر می‌پرسد: در سوابق شغلی شما در رزومه‌تان، یک بازه زمانی فاصله وجود دارد که در آن، مشغول به کار نبوده‌اید. علت این فاصله خالی چیست؟

(آنچه می‌خواهد بداند: آیا در این زمان مشغول به یادگیری یک مهارت یا توسعه ویژگی کارآمد در خودتان بوده‌اید؟ این بازه به علت مشکلی قانونی یا شخصی ایجاد شده است؟)

آنچه مصاحبه‌گر می‌پرسد: شغل و حرفه شما چه ویژگی‌ای دارد که کمتر از سایر ویژگی‌ها آن را دوست دارید؟

(آنچه می‌خواهد بداند: چرا با وجود این ویژگی یا ویژگیها، همچنان به این شغل علاقهمندید؟ چه چیزی باعث میشود این ویژگی را دوست نداشته باشید؟ آیا باید درباره این عدم علاقهمندی، نگران باشیم؟)

آنچه مصاحبه‌گر می‌پرسد: در این موقعیت جدید به دنبال چه چیزی هستید؟

(آنچه می‌خواهد بداند: انگیزه شما چیست؟ چه چیزی به این کار مشتاقتان می‌کند؟ این موقعیت چگونه به شما در رسیدن به اهداف کلی‌تر کمک می‌کند؟ به دنبال کسب چه مهارت‌ها و تجربه‌هایی هستید؟ توقع دارید این شغل، چه کمکی به رشد شما کند؟)

آنچه مصاحبه‌گر می‌پرسد: چه محیطی را برای کار کردن ترجیح می‌دهید؟

(آنچه می‌خواهد بداند: ارزش‌های شما در زندگی حرفه‌ای چه چیزهایی هستند؟ چه فرهنگ و جو غالبی در محیط کار به شما آرامش می‌دهد؟ اولویت‌هایی که در این‌باره دارید، چیست؟)

آنچه مصاحبه‌گر می‌پرسد: معمولا مدیر و همکاران شما چطور توصیفتان می‌کنند؟

(آنچه می‌خواهد بداند: صفات شخصیتی برجسته شما که بیشتر به چشم دیگران می‌آیند، چه چیزهایی هستند؟ آیا توصیه‌نامه‌ای از سمت همکاران سابق خود دارید تا این موضوع را بهتر نشان دهد؟)

آنچه مصاحبه‌گر می‌پرسد: چطور با موقعیت‌های استرس‌زا و پر فشار روبه‌رو می‌شوید؟

(آنچه می‌خواهد بداند: روش مقابله شما با چالش‌ها چگونه است؟ از چه مهارت‌ها و ویژگی‌هایی کمک می‌گیرید؟ دراین شرایط، چگونه با دیگران تعامل می‌کنید؟ استرس و فشار چه تاثیری روی عملکرد، رفتار و خلق شما می‌گذارد؟)

آنچه مصاحبه‌گر می‌پرسد: دوست دارید بیرون‌ از محیط کار، به چه فعالیت‌هایی بپردازید؟

(آنچه می‌خواهد بداند: آیا این سرگرمی‌ها به نحوی به کار شما مرتبط هستند؟ آیا به توسعه مهارت یا ویژگی‌هایی کارآمد کمک می‌کنند؟ چگونه؟)

آنچه مصاحبه‌گر می‌پرسد: چگونه تعادل میان زندگی شخصی و زندگی حرفه‌ای خود را رعایت می‌کنید؟

(آنچه می‌خواهد بداند: آیا تمام زندگی شما در کارتان خلاصه می‌شود؟ یا ابعاد دیگر هم برای شما اهمیت دارند؟ چگونه زمان و انرژی خود را برای رسیدن به تمام این ابعاد مدیریت می‌کنید؟ نتیجه آن رضایت‌بخش بوده است؟)

آنچه مصاحبه‌گر میپرسد: چه چیزهایی به شما انگیزه می‌دهند؟

(آنچه می‌خواهد بداند: در گذشته چه چیزهایی موجب تشویق و افزایش انگیزه شما در کارتان شده است؟ آیا این انگیزه‌دهنده‌ها در این شرکت و این سمت شغلی وجود دارند؟)

آنچه مصاحبه‌گر می‌پرسد: درباره خط قرمزهایتان در محیط کار بگویید.

(آنچه می‌خواهد بداند: علت وجود این خط قرمزها چیست؟ آیا مثبت و کارآمد هستند؟)

آنچه مصاحبه‌گر می‌پرسد: دوست دارید چطور مدیریت شوید؟

(آنچه می‌خواهد بداند: چه ویژگی‌هایی را از مدیران قبلی خود دوست داشتید و در ذهنتان باقی مانده است؟)

آنچه مصاحبه‌گر می‌پرسد: بیشتر مایلید روی یک پروژه کار کنید یا چند پروژه همزمان؟ کار حضوری را ترجیح می‌دهید یا دورکاری و کار آنلاین؟

نمونه‌ای از سوالاتی که شما می‌توانید از مصاحبه‌کننده بپرسید

در پایان مصاحبه، فرصتی مناسب برای پرسیدن سوال است. سوال‌هایی مانند:

  • می‌توانید ساختار سازمانی شرکت را برای من توضیح دهید؟
  • حوزه‌ای که ممکن است در آن مشغول به کار شوم، چگونه در این ساختار جای می‌گیرد؟
  • در این سازمان، عملکرد کارکنان چگونه ارزیابی می‌شود؟
  • چه نکاتی درباره فرهنگ و جو غالب شرکت وجود دارد که باید از آن‌ها خبر داشته باشم؟
  • شما از کدام قسمت از کار کردن در این شرکت بیشتر لذت می‌برید؟
  • یک روز عادی در این سمت را چطور توصیف می‌کنید؟
  • از نظر شما، داوطلب ایده‌آل برای این کار، چه ویژگی‌هایی دارد؟ چگونه او را توصیف می‌کنید؟
  • آیا در این شغل، فرصتی برای پیشرفت و یادگیری مهارت‌های تازه وجود دارد؟
  • غالب فعالیت‌های من در این شغل، به صورت انفرادی است یا با همراهی یک گروه؟
  • آیا برای تعامل با این گروه، ویژگی‌های خاصی لازم است؟
  • فکر می‌کنید در صورت استخدام، اولین پروژه‌هایی که به من سپرده می‌شود چه چیزهایی هستند؟

و سوالی که همیشه باید در پایان مطرح شود:

  • قدم بعدی چیست و باید چه کنم؟

سوالاتی که نباید در یک جلسه مصاحبه شغلی بپرسید، سوالاتی درباره حقوق، مزایا و تعطیلات است. این سوالت، مربوط به زمانی هستند که در مصاحبه قبول شوید.

اقداماتی که بهتر است پس از مصاحبه شغلی انجام دهید

پس از انجام مصاحبه، نباید دست بکشید و منتظر بمانید تا خبری به شما برسد. چه اقداماتی می‌توان انجام داد؟

تشکر کنید

جدا از تشکر در پایان جلسه، پس از مصاحبه و قبل از گذشتن 24 ساعت از آن، یک ایمیل قدردانی به مصاحبه‌کننده خود ارسال کنید.

این ایمیل، فرصتی برای برجسته کردن نکات مهم جلسه، گفتن نکاتی که فراموش کردید در مصاحبه عنوان کنید و تشکر از مصاحبه‌گر است.

این ایمیل باید کوتاه و دقیق باشد. می‌توانید از ساختار زیر برای نوشتن آن استفاده کنید:

  • عنوان ایمیل: شفاف، مستقیم و اشاره به زمانی که مصاحبه‌کننده برای شما گذاشته است.
  • (مثلا: از زمانی که گذاشتید ممنونم، آشنایی با شما باعث افتخار بود و …)
  • پاراگراف اول: از زمان و انرژی او قدردانی کنید. حتما با نام خطابش کنید. رضایتتان از آشنایی با او را نشان دهید.
  • پاراگراف دوم: بر علاقه و اشتیاقتان به شغل تاکید کنید و خیلی کوتاه مجددا مهارت‌ها و تجاربتان را به شغل و موفقیت شرکت پیوند بزنید.
  • پاراگراف سوم: یادآوری کنید که مزیت متمایزکننده شما چیست و با انتخاب شما، چه سودی نصیب شرکت می‌شود. سپس اشاره کنید که منتظر خبرهای بعدی آن‌ها بوده و اگر سوالی وجود داشت، حتما پاسخگوی آن هستید.
  • پایان متن: ایمیلتان را با نام کامل و اطلاعات تماستان تمام کنید.

اگر تعداد مصاحبه‌کنندگان بیشتر از یک نفر بودند، بهتر است ایمیلتان را برای آن فردی ارسال کنید که هدایت‌گر جلسه مصاحبه است. در طی جلسه مصاحبه، احتمالا می‌توانید او را شناسایی کنید. 

پیگیری کنید

اگر تا حدود دو هفته پس از مصاحبه، خبری نشنیدید، می‌توانید به مسئول استخدام، که احتمالا در جریان جدیدترین اتفاقات است، ایمیلی ارسال کنید.

این ایمیل باید بسیار کوتاه و حدودا یک پاراگراف باشد. در عنوان ایمیل، به سمتی که برای آن درخواست داده‌اید اشاره کنید. مثلا: «پیگیری: سمت متخصص طراحی تجربه کاربر».

سپس در متن ایمیل، به این اشاره کنید که همچنان مشتاقید و منتظر شنیدن خبر هستید. اعلام آمادگی برای دادن اطلاعات بیشتر و پاسخگویی به سوالات احتمالی هم می‌تواند ایده خوبی باشد. متن را با نام و اطلاعات تماستان به پایان ببرید.

پیگیری کردن، شما را ناامید، درمانده یا محتاج نشان نمی‌دهد. هر شرکتی، روند استخدامی مخصوص به خود را دارد که ممکن است زمان خاصی را بطلبد. پیگیری، اشتیاق شما را نشان می‌دهد و اینکه واقعا به آن کار و شرکت علاقه‌مندید و آن‌ها، صرفا یکی از ده‌ها شرکتی نیستند که در مصاحبه‌شان شرکت ‌کرده‌اید.

در تماس بمانید

اگر باز هم خبری نشد یا به شما اطلاع دادند که انتخاب نشده‌اید، می‌توانید ایمیلی نهایی بفرستید.

در این پیام، که باید کوتاه و یک پاراگرافی و شامل اطلاعات تماس شما باشد. می‌توانید به این اشاره کنید که از آشنایی با آن‌ها بسیار خوشحال شدید و ایده‌ها و اهدافشان برایتان بسیار الهام‌بخش بوده و در صورت امکان، مایلید با آن‌ها در تماس بمانید.

اگر جواب نه آن‌ها به استخدام شما قاطعانه باشد، بعید است که این ایمیل، نظرشان را درباره شما تغییر دهد. اما از این طریق، می‌توانید آن‌ها را در شبکه ارتباطی خود نگه دارید و در خاطرشان به عنوان فردی با انگیزه، مشتاق و حرفه‌ای بمانید. در این صورت، اگر به یک فرصت شغلی خوب برخوردند، از فرصت آموزشی جالبی خبردار شدند یا فردی را ملاقات کردند که می‌تواند به شما کمک کند، به احتمال بسیار خبرتان می‌کنند.

جمع‌بندی

مصاحبه شغلی، یکی از آخرین مراحل استخدام در یک شغل است. جلسه‌ای که اگر نکات مهم درباره آن را بدانید، از پیش برایش آمادگی داشته باشید و خودتان را به درستی بشناسید، می‌تواند ملاقاتی لذت‌بخش و تجربه‌ای خوش باشد. این مقاله، مجموعه‌ای‌ بود از آنچه لازم است درباره مصاحبه شغلی بدانید و آنچه باید برای آن آماده شوید.

فهرست